Het belang van mediawijsheid: hoe je als ouder of docent leerlingen kan begeleiden in de digitale wereld

Preventie, educatie en ontspanning

Een belangrijk onderdeel van de training is de ‘media-diamant’, een praktisch model dat ouders en docenten helpt in te zoomen op de verschillende facetten van mediagebruik. Femke: “Als ouders voortdurend conflicten hebben over schermtijd, helpt de media-diamant om niet alleen de nadelen, maar ook de positieve kanten van media te zien. Samen kijken we dan naar een balans, zodat het niet meer voelt alsof je als ouder alleen maar een ‘anti-standpunt’ hebt. Door minder frictie ontstaat er meer ruimte voor een open dialoog.”

Van zorgen naar samenwerking

De training richt zich vooral op het doorbreken van negatieve aannames rond het mediagebruik van jongeren. Een veelvoorkomend misverstand is dat jongeren zich door social media constant slecht over zichzelf voelen. “Ouders denken vaak dat een kind zich rot gaat voelen door die perfecte plaatjes op Instagram, maar veel jongeren gaan juist naar sociale media om zichzelf op te vrolijken,” zegt Femke. “Ze kijken dan grappige filmpjes of scrollen door memes om zich beter te voelen. Natuurlijk heeft sociale media invloed, maar het kan ook een bron van ontspanning en plezier zijn. De kunst is om een realistische blik te behouden en aan te sluiten bij wat jouw kind nodig heeft. Ook door vooral vragen te stellen, uitleg te geven over bijvoorbeeld algoritmes en zelf een goed voorbeeld zijn dragen bij aan een gezond media gebruik.”

Praktische handvatten en positieve voorbeelden

Een opvallend aspect van Femkes training is het delen van praktische tools en inzichten, zoals de app Family Link, waarmee ouders grenzen kunnen instellen voor het telefoongebruik van hun kinderen. “Langs het voetbalveld hoorde ik ouders onderling tips delen over deze app. Zulke tools helpen om de schermtijd te beheersen, zonder het meteen te verbieden,” vertelt Femke. “Wat ik merk, is dat ouders vaak zelf niet met deze technologieën zijn opgegroeid, en het is belangrijk dat ze onderling ervaringen uitwisselen en leren van elkaar.”

Tijdens de training worden ouders aangemoedigd om mediawijsheid actief in het dagelijks leven in te passen. “Het hoeft niet altijd alleen over restricties te gaan,” zegt Femke. “Bijvoorbeeld rond Sinterklaas kunnen ouders samen met hun kinderen scrollen op apps zoals Pinterest om inspiratie op te doen voor surprise-ideeën. Zo benut je de voordelen van internet en creëer je leuke momenten samen.”

In gesprek over online pesten en prestaties

Een van de hete hangijzers in mediawijsheid is online pesten. Femke legt uit: “Online pesten komt niet vaker voor dan fysiek pesten, maar het voelt voor jongeren heftiger, omdat het overal en altijd door blijft gaan. Waar je vroeger een veilige plek had buiten school, zoals thuis of op de sportvereniging is dat nu allemaal verweven door social media. Hierdoor heeft online pesten een intensere impact.” Het blijft voor ouders en docenten belangrijk om hierover in gesprek te blijven met leerlingen om het bewustzijn over dit onderwerp te vergroten.

Ook de druk rond prestaties speelt een rol, vooral door apps zoals Magister, waar ouders soms eerder cijfers zien dan hun kinderen. “Ouders zijn zich vaak niet bewust van de stress die dit kan veroorzaken. Soms zien ze een cijfer en reageren meteen, terwijl een kind nog niet eens de kans heeft gehad om zelf het cijfer te verwerken. Daarnaast verbergen kinderen cijfers ook wel eens met de gedachte dat ze weten dit toch wel weer op te halen. Iedereen heeft wel eens een ‘off-day’ en dat kan je net overkomen tijdens een toets. Je haalt een 4, maar weet eigenlijk al dat je de volgende keer weer een dikke voldoende gaat halen. Soms wil je het jezelf dan besparen om dit te delen met je ouders, omdat je het toch wel compenseert. In de training bespreken we hoe je deze informatie ook op een minder confronterende manier kunt benaderen.”

Vooruitkijken: de toekomst van mediawijsheid in het onderwijs

Tot slot ziet Femke een belangrijke taak voor scholen om het digitale aspect van media meer te omarmen. “Er zijn zoveel leerzame en interessante websites en apps die gebruikt kunnen worden om leerlingen op een positieve manier kennis te laten maken met de digitale wereld,” zegt ze.  “Helaas is dit nog niet goed geïntegreerd met de lesstof die de docenten over moeten brengen. Ook is er verschil tussen docenten die handig zijn met technologie en degenen die dat minder zijn. Mijn eerste paar online workshops vond ik ook echt doodeng! Door het gewoon te doen word ook ik er gelukkig steeds handiger in. Ik hoop dat scholen in de toekomst mediawijsheid als een standaard onderdeel van het lesprogramma opnemen, zodat leerlingen, ouders en docenten samen meer uit de mogelijkheden van digitale media kunnen halen. Zo lang dat nog niet zo is, ben ik blij met de maatregel dat de leerlingen hun telefoon in hun locker laten. Eerst de tijd nemen om te onderzoeken hoe dit beter kan.”